W dn. 19 maja 2020 roku polscy i litewscy związkowcy złożyli wniosek do Zarządu PKN ORLEN S.A., będącego zarządem centralnym w rozumieniu ustawy o europejskich radach zakładowych, o przystąpienie do procedury ustanowienia europejskiej rady zakładowej lub ustalenia sposobu informowania pracowników i konsultacji z pracownikami, inicjujący proces ustanowienia europejskiej rady zakładowej w Grupie Kapitałowej ORLEN.
8 października br. odbyły się wybory do Europejskiej Rady Zakładowej w Grupie PKN ORLEN – wybrano polski 8-osobowy skład ERZ oraz 3 członków rezerwowych. W skład rady został wybrany min.kol. Bogdan Grzybowski
W pozostałych krajach wybór członków ERZ został już dokonany tj. w Czechach wybranych zostało 2 członków, a w Litwie, Niemczech, Estonii, Słowacji, Łotwie i Węgrzech po 1 członku.
Europejska Rada Zakładowa tworzona w Grupie ORLEN liczyła będzie 16 członków.
Instytucja europejskiej rady zakładowej (ERZ) jest jedną z możliwych, i najczęściej wykorzystywanych w praktyce, form systemu informacyjno – konsultacyjnego w przedsiębiorstwie o zasięgu ponadnarodowym, działającym na obszarze Wspólnoty Europejskiej.
Tworzenie ERZ uregulowane jest postanowieniami dyrektywy 94/45/WE (od 16 maja 2009 r. zastąpiła ją nowa dyrektywa 2009/38/WE). Zgodnie z nimi europejskie rady zakładowe można tworzyć w przedsiębiorstwach o zasięgu wspólnotowym, a więc zatrudniających, co najmniej 1000 pracowników w państwach członkowskich, w tym, po co najmniej 150 pracowników, w co najmniej 2 państwach członkowskich.
Europejską radę zakładową powołuje się na wniosek, który może złożyć zarząd centralny lub grupa pracowników, z co najmniej 2 państw członkowskich. Po złożeniu wniosku należy utworzyć tzw. specjalny zespół negocjacyjny.
ERZ służą przede wszystkim przekazywaniu europejskim przedstawicielom pracowników informacji, dotyczących wszystkich istotnych aspektów funkcjonowania firmy oraz konsultowaniu przez zarządy koncernów międzynarodowych decyzji mających wpływ na sytuację pracowników w wymiarze ponadgranicznym. Często decyzje te dotyczą bolesnego dla pracowników procesu zmian organizacyjnych, przenoszenia produkcji, itd. Chociaż w ramach ERZ formalnie nie ma miejsca na negocjacje, które są wciąż zawarowane do wyłącznej kompetencji związków zawodowych, wyzwania globalizacyjne spowodowały, że od pewnego czasu europejskie rady stają się płaszczyzną rokowań mających na celu przede wszystkim zabezpieczenie pracowników przed skutkami restrukturyzacji oraz dążenie do przeprowadzania jej w sposób społecznie akceptowalny.
Obecnie europejskie rady zakładowe działają w prawie 900 przedsiębiorstwach i grupach przedsiębiorstw. W ok. 180 z nich reprezentowani są także polscy pracownicy.
W Polsce dyrektywa 94/45/WE została implementowana ustawą z 5.4.2002 r. o europejskich radach zakładowych. Ustawę tę stosuje się w sytuacji, gdy dochodzi do powołania ciała informacyjno- konsultacyjnego w przedsiębiorstwie o zasięgu wspólnotowym mającym siedzibę zarządu centralnego w Polsce. Natomiast w przedsiębiorstwach, gdzie zarząd centralny ulokowany jest w innym państwie członkowskim stosuje się, co do zasady, prawo tego kraju, jednak w zakresie sposobu wyłaniania polskich przedstawicieli do ERZ lub innych systemów informacyjno – konsultacyjnych stosuje się prawo polskie.
Rada ma prawo do informacji oraz konsultacji w sprawach dotyczących:
- sytuacji w dziedzinie zatrudnienia i możliwego rozwoju w tym zakresie
- wprowadzenia istotnych zmian organizacyjnych
- wprowadzenia nowych metod pracy lub nowych procesów produkcyjnych
- zmiany lokalizacji przedsiębiorstwa lub zakładu pracy albo istotnej części przedsiębiorstwa lub zakładu pracy oraz przeniesienia produkcji do innego zakładu pracy lub przedsiębiorstwa
- łączenia i podziału przedsiębiorstw lub zakładów pracy
- ograniczenia rozmiarów bądź zaprzestania działalności przedsiębiorstwa lub zakładu pracy albo istotnej części przedsiębiorstwa lub zakładu pracy
- zwolnień grupowych.
