Od 8 do 23 marca 1968 r. odbyły się demonstracje studenckie m.in. w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Toruniu i Poznaniu. Bezpośrednią przyczyną zajść była manifestacja studentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie 30 stycznia 1968 r. Studenci protestowali przeciwko zdjęciu przez cenzurę spektaklu „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka, granego w Teatrze Narodowym w Warszawie. Podczas demonstracji interweniowała milicja, aresztując 35 studentów. Kilku zostało relegowanych z Uniwersytetu Warszawskiego. 8 marca na UW odbył się wiec w obronie zwolnionych studentów, a następnego dnia wiec solidarnościowy na Politechnice Warszawskiej.
Do działań studenckich przyłączył się Związek Literatów Polskich. Na nadzwyczajnym posiedzeniu ZLP przyjęto rezolucję, w której potępiono politykę kulturalną w PRL, żądano zniesienia cenzury i przywrócenia swobody twórczej.
Wiec na Politechnice Gdańskiej 12 marca 1968 r., to jeden z mniej znanych, ale znaczących epizodów Marca’68.
Po stłumieniu 8 marca 1968 r. wiecu studentów Uniwersytetu Warszawskiego w obronie spektaklu „Dziady”, zdjętego z desek Teatru Narodowego, w KW MO w Gdańsku powołano sztab, tworzony przez oficerów SB, którzy prowadzili intensywną inwigilację wyższych uczelni, szkół średnich i dziennikarzy.
11 marca w akademikach Politechniki Gdańskiej odbyły się spotkania studentów. Podjęło decyzję o zorganizowaniu nazajutrz wiecu. Władze uczelni wyraziły zgodę na organizację masówki. W zgromadzeniu wzięło udział blisko cztery tysiące osób. Zabrał głos Stanisław Kociołek, I sekretarz KW PZPR. Jego przemówienie przerywane było gwizdaniem i okrzykami. Studenckie wiece odbywały się także w Wyższej Szkole Pedagogicznej.
15 marca 1968 r. w rejonie Opery Bałtyckiej w Gdańsku-Wrzeszczu zebrał się 20-tysięczny tłum. Była to największa nielegalna demonstracja polityczna w latach 60. Starcia z milicją trwały do godzin wieczornych. MO zatrzymała ok. 300 manifestantów. Ponad 150 osób odniosło obrażenia.
16 marca na Politechnice odbył się jeden z serii wieców zwoływanych do 5 kwietnia 1968 r. z udziałem 3 tys. studentów. Żądano uwolnienia zatrzymanych dzień wcześniej.
W procesach pomarcowych najwyższy wyrok otrzymał gdańszczanin Jakub Szadaj, skazany na 10 lat więzienia za zorganizowanie i przewodzenie „młodzieżowej grupie wywiadowczej”. Był to najwyższy wyrok w procesach Marca’68. Szadaj odsiedział ponad połowę wyroku.
19 marca I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka potępił antyradzieckie aluzje zawarte w „Dziadach” oraz antysocjalistyczne działania studentów. Po tych wydarzeniach Polskę opuściło ok. 20 tys. osób pochodzenia żydowskiego.
Zobacz portal IPN dot. Marca ’68
źródło: http://www.solidarnosc.gda.pl/
